Mezen in een nestkast in 2003

Let op: sinds 2004 is een kleurencamera gemonteerd. Opnames zijn uiteraard te bekijken.

Een infrarood camera is 9 maart 2003 geplaatst. Met de camera wordt van boven af in de nestkast gekeken, zodat de 4 wanden en de bodem te zien zijn. Rechts zit het vlieggat. Met behulp van de computer kan iedere minuut een foto gemaakt worden. Op deze manier is bij te houden wat zich in de nestkast afspeelt.

In onderstaand verslag staan de belangrijkste gebeurtenissen, geillustreerd met foto's.

6 mei 

Het nest is compleet en bevat 10 eieren. De mees is serieus begonnen met broeden, maar verlaat het nest best wel vaak, soms langer dan 20 minuten achter elkaar. In het logboek staat een tabel met de tijden dat de mees op het nest zat, en er vanaf was. De mees heeft ruim 20 uur gebroed.

7 mei 

Om de mezen niet te storen maak ik geen kleurenfoto. Van de site:
http://home.hetnet.nl/~dwaallicht
heb ik een voorbeeld van koolmees eieren:

Eieren van een koolmees, foto: Arno Disseldorp

De mees heeft ongeveer 19.25 uur gebroed en heeft het nest dus 4.75 uur verlaten!

8 - 9 mei

De vrouwtjes mees brengt af en toe wat nieuw nestmateriaal in de nestkast. Ze wordt regelmatig door mannetje gevoerd. Als het mannetje buiten de nestkast roept, dan antwoord het vrouwtje door te piepen.
Tussen 7 en 18 uur was de broedtijd gemiddeld 33 minuten en werden de eieren gemiddeld 11 minuten per keer verlaten. In het logboek staat een tabel met de tijden dat de mees (9 mei) op het nest was en er vanaf was.

10 - 11 mei

De mees broedt overdag ongeveer 75% van de tijd en keert de eieren elke 15 minuten. Op onderstaande foto's is te zien hoe de eieren op 10 mei lagen nadat de nestkast verlaten werd:


Hier keert de mees een aantal eieren:

12 - 15 mei

Er gebeurt weinig. De mees broedt nog steeds op 10 eieren en wordt af en toe gevoerd door het mannetje.
Een klimplant, de blauwe regen, onder de nestkast groeit behoorlijk en gaat voor bedekking en schaduw van de nestkast zorgen.

16 mei

De mees broedt voor de 11e dag. Volgens mijn informatie duurt het 13 tot 14 dagen voordag de eieren uitgekomen zijn. Dit betekent dat er de eerste jongen rond 19 mei geboren worden.

18 mei

Jonge mezen in de nestkast! De mees houd zich niet aan de boekjes: de eieren zijn sneller dan verwacht uitgekomen. Tegen 9 uur waren nog 3 eieren zichtbaar.

1e foto: Vader en moedermees bewonderen de jongen - 2e foto: nog 3 eieren in het nest

1e foto: jongen zien er kaal uit - 2e foto: om 12 uur er is nog steeds een ei zichtbaar.

Vader en moeder mees proberen de jongen te voeren. Dit moet nog wennen. Het mannetje bracht een veel te grote rups, het vrouwtje probeerde deze aan diverse jongen te voeren, wat niet lukte. De rups werd uiteindelijk door het vrouwtje opgegeten.

19 mei

Om kwart over negen is waarschijnlijk de 10e koolmees uitgekomen. Overdag werd druk af en aan gevlogen door het mannetje en het vrouwtje om voedsel te brengen naar de jongen. Zodra een mees met voedsel boven de jongen stond piepte de mees op een speciale manier. De jonge meesjes schrokken steeds op bedelden direct met de snavels open om voedsel. 
Tussen 10 en 19 uur is gemeten hoelang de mees van het nest af was. Dit was 261 minuten, dit is 23 procent van de tijd. Het nest werd 6 maal tussen 15 en 20 minuten verlaten, ondanks het koele regenachtige weer. Het was buiten 14 tot 16 graden.

 

1e foto: in het midden de open snaveltjes van de jonge mezen (9 uur)
2e foto: moeder mees heeft een deel van een eierdop in de bek en brengt deze naar buiten

Om de mezen niet te storen maak ik geen kleurenfoto. Van de site:
www.boxwatch.dircon.co.uk heb ik een voorbeeld van pimpelmees jongen:

20 mei

De mezen groeien als kool. Op onderstaande foto zijn 8 open en 2 dichte snavels zichtbaar. Blijkbaar zijn alle 10 de eieren uitgekomen.

1e foto 19 uur - de jongen groeien erg hard - 2e foto graven in het nest

 

Jonge koolmezen foto: Arno Disseldorp 
http://home.hetnet.nl/~dwaallicht

22 mei

De mees zit nog regelmatig op het nest, omdat de jongen zo hard groeien, wordt het voor de mees steeds moeilijker om op alle jongen te gaan zitten. Door een van de vleugels voor een deel uit te slaan, ontstaat er een groter oppervlak onder de mees. Soms kruipt er een jonge mees onder de vleugels door (3e foto).

23 mei

Om half acht 's avonds waren alle 10 de jonge mezen weer te zien, 9 open bekjes en 1 dichte.
De vrouwtjes mees slaapt weinig. Om half 11 's avonds zat de mees steeds in het nest te graven, en ging een aantal keren naast de jongen slapen. Misschien was het nest te warm, of kriebelen de meesjes te erg als de moeder mees er bovenop gaat zitten.

1e foto 9 uur - 2e foto 19 uur

1e foto 22.30 uur - 2e foto 22.40 uur - de mees rust af en toe naast het nest

24 mei

Beide mezen waren om 12 uur tegelijk in de nestkast. Tussen 16 en 17 uur werd er 30 keer voer gebracht naar de jonge mezen. Tussen 18 en 19 uur werd er 43 keer voer gebracht.
Op de 2e foto net boven de kop van de oudermees is het lijf van een jonge mees goed zichtbaar.

20 uur - weer 10 meesjes zichtbaar

25 mei

De mezen voeren tot 21 uur.

26 mei

De mezen groeien zeer hard. Ze zijn nu 9 dagen oud en beginnen steeds meer op vogeltjes te lijken. Omdat de nek van de jongen al redelijk lang is, manoeuvreert de oudermees voorzichtig om de jonge mezen heen. Op de 2e foto zijn de beginselen van de vleugels al zichtbaar.

27 mei

Van ongeveer half 7 's morgens tot half 10 's avonds worden de mezen gevoerd, dat is 15 uur per dag. Op de 3e foto is te zien dat de vrouwtjes mees boven op de jongen slaapt.

28 mei

Omdat de jongen nogal donzig zijn, lijk de oudermees nogal klein. De jongen springen tegelijk op, als een ouder de nestkast binnenkomt (2e foto). De mees kan haast niet meer langs de kleine mezen hippen. Regelmatig springt een mees boven op de jonge meesjes.

29 mei

De camera wordt steeds waziger. De voorzetlens steeds lijkt steeds vuiler te worden. (Zie 31 mei.) De moedermees slaapt 's nachts nog steeds bij de jonge meesjes.

30 mei

Alle 10 de meesjes leven nog steeds. Ze zijn nu 12 dagen oud. Volgens de boeken vliegen mezen 18 dagen na de geboorte uit. Daarna zullen ze nog 2 weken bij de ouders blijven om bijvoorbeeld te leren hoe ze voedsel moeten zoeken. 

31 mei

De opnames zijn heel slecht. Als je goed kijkt zie je strepen over het beeld lopen. Er bleek een spinnenweb voor de lens te zitten! De kap is enkele minuten van de nestkast verwijderd, om de lens te kunnen schoonmaken. De nestkast werd bedekt met het originele dakje. De mees die kwam voeren aarzelde een seconde of 20 en ging toch de nestkast in. Hierna bleven de mezen ruim10 minuten weg, waarna het voeren toch weer voortgezet werd.
Omdat de kap van de nestkast verwijderd werd, kon er een foto van de kleine meesjes gemaakt wordt. Tot mijn verbazing bleven ze doodstil zitten.
Tussen 10 en 12 uur is geteld hoe vaak de jongen voer kregen. Dit was 54 keer. (27 keer per uur.)

1e foto: draden zijn van een spinnenweb - 2e foto: lens met 4 belichtingsgaatjes. Ook is een geel-bruin spinnetje van ongeveer 1 mm links naast het midden te zien. Deze spin is op deze plek 'ingeplakt' vanaf de originele foto.

1e foto: de jongen zijn 13 dagen oud - 2e foto: na enige aarzeling gaat de mees toch voeren.

1 juni

De vrouwtjes mees begon kwart over acht 's ochtends te graven in het nest. Er bleek een dode koolmees te zijn! De mees probeerde vervolgens de dode mees te verwijderen uit het nest. Dit lukt niet. De mees was veel te groot voor het vlieggat. 

1e foto vrouwtje met dode mees in bek - 2e foto poging dode mees te verwijderen uit nestkast

Na 23 pogingen om met dode mees het vlieggat te bereiken, gaf het vrouwtje dit op en liet de mees in een hoek van de nestkast achter. Beide oudermezen gingen de verdere dag door met voeren.
Dan komt het grote dilemma: mees laten liggen of weghalen. Omdat er video opnames gemaakt werden, was te zien dat de mees ondertussen in het midden van de nestkast lag. Doordat de andere 9 mezen zeer bewegelijk waren, was de dode mees vrij snel op het laagste punt in de nestkast beland. Normaliter weet je niet dat er een mees dood is, door de camera wist ik dit wel.
Om 16 uur werd besloten de mees te verwijderen, omdat ik precies wist waar de mees lag, kon deze met een lange pincet uit de nestkast gehaald worden. De mees woog 7 gram. Een volwassen koolmees weegt ongeveer 19 gram. De oudermezen ging weer snel door met het voeren van de jongen.

2 juni

Tussen 16 en 18 uur was er een enorme onweersbui. Er viel 10 mm regen. Tijdens de bui werd er wel gevoerd door nat geregende mezen, echter minder vaak dan normaal. Meestal wordt een keer of 30 per uur gevoerd. Toen het een tijdje droog was, begonnen de mezen met een inhaal race: er werd precies 60 maal gevoerd in 1 uur.

3 juni

Doordat er nog steeds spinnen (als witte rondjes) in beeld liepen en de beelden steeds mistiger werden, is de kap opnieuw van de nestkast verwijderd. Ditmaal is de camera ook losgemaakt. Er bleek een nest jonge spinnen te zitten tussen de camera en voorzetlens. Ook zat er veel stof op de camera.

De jonge mezen slaan de vleugels al uit. Vliegen lukt echter nog niet.

De mezen houden het nest goed schoon. Direct nadat een jonge mees gevoerd is, gaat de staart omhoog en produceert de jonge mees een pakketje uitwerpselen, keurig ingepakt in een soort luier. Op de 4e foto heeft een oudermees een 'luier' in de bek en verwijdert deze uit de nestkast.

Voor de eerste keer sliep de moedermees buiten de nestkast.

1e foto: 9 meesjes wachten op een rups - 2e foto: de oudermees rechtsonder is niet eens veel groter dan de jonge meesjes.

1e foto: een jonge mees slaat de vleugels uit, vliegen lukt nog niet - 2e foto: een oudermees met een 'luier'  in de bek

4 juni

Omdat het moment van uitvliegen steeds dichterbij komt, werd de video vandaag om half 5 gestart. Dit om te zien hoe vroeg de mezen beginnen met voeren. Om 5.07 uur was de roep van een oudermees buiten de nestkast te horen. De jongen werden direct wakker en begonnen luidkeels te piepen. De eerste rups werd snel bezorgd. Tot 6 uur werd er 43 maal gevoerd. Tussen 6 en 7 uur werd er 44 maal gevoerd.

De jonge mezen fladderden regelmatig met de vleugels. Diverse keren kon een jonge mees zich aan de zijkant vast grijpen. Ook zat er om 13 uur een meesje voor het vlieggat naar buiten te kijken.

1e foto een jonge mees hangt aan de zijwand - 2e foto een jonge mees hangt voor het vlieggat

's Avonds was er een enorme hoosbui. Het leek alsof de mezen dit voelden aan komen. Het half uur voor de bui werd er veel gevoerd.

5 juni (18e nestdag)

Om 5 uur opgestaan deze morgen, maar de mezen zijn nog niet uitgevlogen. De tijd werd benut met het tellen hoe vaak deze mezen gevoerd werden. Tussen half 7 en 7 uur werden de mezen 43 maal gevoerd!

 tijd  frequentie voeren
 5.05 - 5.30 uur  32
 5.30 - 6.00 uur  21
 6.00 - 6.30 uur  23
 6.30 - 7.00 uur  43 
 7.00 - 7.30 uur  22

 
Er wordt nog steeds druk af en aan gevolgen - de mees past maar net door het vlieggat.

6 juni (19e nestdag)

Opnieuw om 5 uur opgestaan, maar de mezen zijn nog niet uitgevlogen. Ze houden zicht niet aan de boekjes. Volgens het boek 'Vogels van ons land' is de nestduur 18 dagen.
De jonge mezen zijn zeer bewegelijk en springen en fladderen regelmatig in de nestkast.

De mees verwijdert een pakketje uitwerpselen

Het verschil in grootte tussen de jonge mezen en de oudermees is op onderstaande foto's goed te zien.

1e foto: een jonge mees - 2e foto: de oudermees

7 juni (20e nestdag)

Opnieuw om 5 uur opgestaan, maar de mezen zijn nog niet uitgevlogen. Ze fladderen en zitten regelmatig voor het vlieggat, toch verlaten ze de nestkast niet!

2 jongen tegelijk op hoogte van het vlieggat.

Jonge mees voor het vlieggat - het jong heeft gele wangen, terwijl de oudermees witte wangen heeft.

Opnieuw is geteld hoe vaak per half uur gevoerd werd.

 tijd  frequentie voeren
 5.14 - 5.30 uur  6
 5.30 - 6.00 uur  28
 6.00 - 6.30 uur  8 !
 6.30 - 7.00 uur  24 
 7.00 - 7.30 uur  28
 7.30 - 8.00 uur  20

8 juni (21e nestdag)

Voor de 4e maal om 5 uur opgestaan, maar de mezen zijn niet 's morgens vroeg uitgevlogen.
De meesjes begonnen al ruzie te maken wie voor het vlieggat mocht kijken, ze staken al voor meer dan de helft uit het vlieggat, maar verlieten de nestkast niet!
   

Totdat.... om 10.42 uur de eerste mees opeens wegfladderde. Dit terwijl de ouders niet in de buurt waren.
Op de video opnames was te zien dat een jonge mees op de staart van de mees in het vlieggat zat. Er bleef blijkbaar maar één mogelijkheid over voor de mees: de nestkast verlaten.

Jonge mees zit op de staart van de mees in het vlieggat

Toen de ouders terug kwamen en de jonge mees ontdekten, begonnen ze te roepen. Op het roepen van het mannetje werd gereageerd. De tweede mees volgde snel.
De meesjes verlieten de nestkast op de volgende tijden:

 Mees  tijd in minuten
 verlaten nestkast
 na eerste mees
 1  0
 2  2.14
 3  3.40
 4  4.33
 5  5.01
 6  10.00
 7  68.40
 8  71.56
 9  83.30

  

1e foto: wegvliegend jong - 2e foto: jong kijkt nieuwsgierig omhoog

  

het 7e jong verlaat de nestkast terwijl de ouders al weg zijn

Zoals uit het schema blijkt hadden de eerste 6 meesjes in precies 10 minuten de nestkast verlaten. Na 26 minuten kreeg één van de drie overgebleven jongen nog een keer een rups.
De jongen vlogen her en der in de buurttuinen. De oudermezen vertrokken met de jonge mezen, de laatste drie zijn op eigen initiatief uit de nestkast vertrokken. Of ze nog door de oudermezen opgehaald zijn is onbekend. 

Het nest is uit de nestkast verwijderd. Het nest was 6 cm hoog en bevatte takjes, mos en haren.

Zijaanzicht van het nest uit de nestkast

[ Naar overzicht ]