Zappen... van Nederland 3 naar broedende mezen

Eef Moeskops plaatst camera's in nestkasten

Bron: de Trompetter - 29 april 2005 - door Kees van Kemenade

Middelbeers - Voorjaar en overal zoeken de vogels hun nesten weer op. Er zijn er die steevast terugkeren naar hun plekje van vorig jaar. Andere vogels zoeken gewoon net zo lang totdat ze een geschikte nestelmogelijkheid hebben gevonden. Dan begint het eieren leggen en het uitbroeden daarvan. Eenmaal uitgekomen hoor je de jonge vogeltjes veel geluid maken, om toch minstens een lekkere rups of insect te kunnen krijgen van hun ouders. Wat er precies in die nestkasten gebeurt, is voor iedereen een raadsel. Behalve voor Eef Moeskops; hij installeert piepkleine camera's in de nestkasten rondom het huis en vangt de signalen op. Vanaf de bank kan hij via de computer op de televisie volgen of er al een eitje is uitgekomen en of - wat later - de jongen op uitvliegen staan.
De tuin van het huis aan de Vestdijk in Middelbeers hangt vol met nestkasten. Zelfs twee eekhoornkasten heeft Eef Moeskops aangebracht. 'Maar daar nestelen nu holenduiven in', verontschuldigt hij zich. 'Kijk, dat is een open kast voor torenvalken. Vorig jaar stond ik er onder, keken er ineens twee valken over de rand naar mij'.
Dat vogels zich hier thuis voelen, aan de rand van het stroomdal van de Grote Beerze, is wel duidelijk,
'Kijk daar, een zwarte mees. Die zijn vrij zeldzaam. Meestal zie je hier kool- en pimpelmezen in de nestkasten. Soms zie ik hier ook kuifmezen, matkoppen en staartmezen, maar die gaan niet in een nestkast zitten.'
In vijf van die kasten heeft deze vogelliefhebber camera's aangebracht om de vogels te kunnen observeren. 'Er zit een kleine infraroodcamera in en ook een microfoon, zodat ik ook het geluid erbij heb. Ik werk met stroomdraden, zodat ik ze non-stop kan bekijken. Maar op mijn werk, als werktuigbouwkundige bij TNO, zijn ze aangestoken door mijn enthousiasme en hebben ze het al over een speciale zonnecel. Dan kan het allemaal draadloos.

Weg privacy!

Eef is inmiddels bekend geworden onder vogelaars in de streek, die hem verzoeken om ook op hun locaties camera's in nestkasten te plaatsen. 'Gisteren was ik in Oisterwijk. Daar heb ik er eentje geplaatst in de zolder boven het gewelf van de kerk. Er zit daar een nest met gierzwaluwen en dat willen ze graag in de gaten houden.'
We gaan naar binnen. Via de computer wordt contact gelegd met een camera in een nest bewoond door een koolmees. Het infrarode licht wordt door het dier niet waargenomen, maar maakt het wel mogelijk om opnamen te maken. Duidelijk liggen er op de bodem van het nest acht perfecte eitjes.
'Iedere dag is er eentje bijgekomen', legt Eef uit. 'Op 19 maart begon het vrouwtje er takjes in te leggen om een nestje te bouwen. Ook nu nog fatsoeneert zij het elke dag. Door het vrouwtje werd op 4 april het eerste ei gelegd.' Eef tuurt even naar het zwart-witte, maar haarscherpe beeld op het scherm. 'Nou moet je opletten, want dan zie je iets wat je normaal niet kunt waarnemen. Althans zonder het nest te verontrusten. Het vrouwtje is in de buurt!' Op hetzelfde moment verschijnt ze in de opening van het nestkastje en inspecteert het interieur. De geluiden van de pootjes en snavel zijn duidelijk te horen. Het meesje neemt plaats boven de eitjes en buigt zich er diep overheen. Zou ze het legsel keren? Dan neemt het vrouwtje plaats op de eieren om ze te verwarmen.

Hele jaar

'Vaak tikken ze met hun snavel tegen alles; gewoon om het te inspecteren. Ook de camera ontkomt daar niet aan. Het geeft gelukkig geen schade en ze worden door de lens ook niet verontrust.
Even later haast de mees zich weer naar buiten. Aan de geluiden te horen toeft zij even op het dak alvorens op zoek te gaan naar voedsel.
'Hoe ik op het idee gekomen ben om een nestkast te gaan voorzien van een filmcamera? Het begon er allemaal mee dat wij ons in 2003 opgaven voor een project steenuilen nestkasten van Brabants Landschap. Wij hadden ooit kerstbomen gekweekt voor de verkoop en de resten daarvan vormden een klein bosje in onze tuin. De uilenkast werd afgeleverd en opgehangen. Ik zei toen min of meer voor de grap dan het leuk zou zijn als we er ook zouden kunnen kijken. Om te zien hoe de uil nestelt. Daar ging men serieus op in. Bij mij was de interesse gewekt in ik kocht een eenvoudige infrarood camera en monteerde hem. Het bleek veel leuker en spannender dan verwacht. Ik deed allerlei ontdekkingen. Onder andere dat de nestkasten het hele jaar worden gebruikt. Om te schuilen als het slecht weer is bijvoorbeeld. Soms komen ze elke dag om er te slapen. Maar het mooiste is toch wel als de eitjes uitkomen en de jongen gevoed worden. Dan vliegen de ouders af en aan om de hongerige kelen te vullen.'
En omdat elke camera voorzien is van een kleine microfoon zijn die geluiden van om voedsel vragende jongen duidelijk te horen.

Tragiek

Het spotten van vogels in je eigen tuin wordt natuurlijk pas écht leuk als je ze ook kunt herkennen. Daarom ligt een gids met de meest voorkomende tuinvogels altijd onder handbereik. 'Ik ben mij echt in de soorten gaan verdiepen, maar vooral ook in hun gedrag. Het spotten van tuinvogels is eigenlijk meer geworden dan een gewone hobby. Ik heb natuurlijk geluk dat wij om ons huis aan de Vestdijk een grote tuin hebben en dat we veel natuur in de buurt hebben. Dat geeft meteen een grote vogelrijkdom.'
Eef heeft zijn camera's niet alleen in de nestkasten. Een aantal staat gericht op de buitenkant ervan, of op de voederplaatsen. Het geeft hem een nauwkeurig beeld van de zangvogels en andere soorten die de tuin met een bezoek vereren. Toch is het bekijken van gevulde nestkasten niet altijd leuk. In onze tuin waren soms gevaarlijke roofdieren rond.
'Op een dag zat ik een kast te bekijken waarin twee jonge houtduiven zaten. Doemt er ineens een kat op in het beeld. Voor onze ogen werden de vogels opgevreten, zonder dat we iets konden doen. Het was in een paar ogenblikken gebeurd.'

Observeren

'Een bijzonder project is een camera in een uilenkastboerderij in Oostelbeers. Daar broedt nu de kerkuil; een zeldzame vogel op dit moment.'
Mezen zijn geen bedreigde diersoort, maar de fraaie kerkuil is dat wel. Hij kan nog maar moelijk een geschikte nestmogelijkheid vinden.
'Er zitten al eieren in. We kunnen hem nu ongestoord observeren en kunnen zo meer te weten komen over zijn gewoonten. Dat kan weet bijdragen aan de instand houding van deze soort in de Kempen.'
Eef is zo enthousiast over zijn opnames dat hij een eigen site www.nestkastcamera.nl heeft opgezet, waarop iedereen zijn beelden kan zien. Er is ook informatie over de vogels die in beeld worden gebracht. 'Het begon er allemaal mee dat ik op mijn werk altijd over mijn vogels vertelde. De collega's wilden dat graag zien en daarom zette ik simpele foto's op het net. Ik verbeter die site nog voortdurend. Nu komen er binnenkort mooie bewegende beelden op en filmpjes met de vogels. Ik ben op dit moment ook bezig om te onderzoeken of ik niet nog meer mensen kan interesseren voor het observeren van de vogels. Ik wil daarom in de toekomst nestkasten gaan voorzien van een camera en die tegen onkosten aanbieden aan geïnteresseerden; compleet met aanwijzing voor de installatie ervan. Ik denk dat heel veel mensen van vogels houden; kijk maar eens hoeveel mensen nestkasten hebben geplaatst. Een camera geeft er een unieke meerwaarde aan. Het lijkt mij ook geweldig voor scholen. Zo breng je kinderen pas echt in contact met de natuur.
De 24-jarig ingenieur houdt wel van technische hoogstandjes. Zo zit er in de nestkasten ook bewegingsdetectie. Zo gauw als er een vogel binnenkomt, wordt via de computer de camera automatisch ingeschakeld. Maar de beginnende vogelspotter hoeft zover nog niet te gaan. Met wat eenvoudige hulpmiddelen krijgt hij toegang tot het leven van vink, mees of duif. Wat is er mooier dan je 'eigen' vogels uit het ei te zien komen, gevoederd worden en tenslotte zien uitvliegen? En dat vanaf de bank in de woonkamer.

Naschrift: 4 van de 8 mezen zijn 16 mei succesvol uitgevlogen.

[ Home ]   [ Naar overzicht ]