Vragen en antwoorden over mezen en andere vogels

Vraag en antwoord over:

kool- en pimpelmezen
de nestkast
camera in nestkast
nestbouw van mezen
broedtijd van mezen
vragen en antwoorden over jonge mezen
uitvliegen van mezen
bijvoeren vogels in de broedtijd
voeren vogels in de winter
algemene vragen en antwoorden over vogels

Meest recente vragen:

Kan ik een succesvol nest doorgeven?

• Op deze site via het uitvliegformulier
• En op de site van SOVON is een pagina 'nestkast light', na (eventueel registreren) en inloggen kunnen de gegevens invgevuld worden. Als er 1 of meer mezen uitgevlogen zijn, dan is het een succesvol nest.

Mag ik in een nestkast kijken?
Nee, in de Wet natuurbescherming geldend vanaf 17-02-2021 staat dat het verboden is opzettelijk van nature in Nederland in het wild levende vogels opzettelijk te storen.
Zie Wet natuurbescherming - BWBR0037552 (overheid.nl) Artikel 3.1.

Kijken in een mezen-, mussen- of andere nestkast is bij wet verboden.
Er zijn heel veel camera's te koop, daarmee kan ongehinderd in een nestkast gekeken worden.

Mag ik via een observatie nestkasten voor mezen kijken?

Observatiekasten mogen ook helemaal niet als zodanig gebruikt worden. Alleen al het feit dat de kast beweegt door het openen van de klep kan al de oorzaak zijn dat de vogels weg vluchten of niet terug durven komen terwijl er jongen warm gehouden of gevoerd moeten worden. Zie Wet natuurbescherming - BWBR0037552 (overheid.nl) Artikel 3.1. Er zijn heel veel camera's te koop, daarmee kan in een nestkast gekeken worden.

De mezen zijn uitgevlogen, maar er ligt nog een ei in het nest, moet ik het nest met rust laten?
Ja wacht een dag of 2
- het kan een nieuw ei zijn, dan wordt er dagelijks een ei bijgelegd, en is dit de start van een 2e nest.
- het kan een oud ei zijn, die wordt dan niet meer uitgebroed. Als er na 2 dagen geen eieren bijgekomen zijn, dan kan het ei en/of het nest verwijderd worden. Pas op, een oud ei is niet heel stevig. Als het breekt, dan zal het erg vies ruiken.

Wat is het effect van lage temperatuur en veel regen op jonge mezen?

Een koude en natte periode (van 28 april tot en met 27 mei 2021), heeft de volgende gevolgen:

• Jonge mezen moeten vaker 'bijgewarmd' worden door de vrouwtjes mees. De vrouwtjes mees kan dan geen voer zoeken.
• Vlinders zullen bij koud weer minder eieren leggen.
• Rupsen kruipen weg en kunnen minder goed door de mezen gevonden worden.
• Rupsen groeien minder hard dan bij warm weer, zijn vaak weggespoeld of weggewaaid in hoosbuien.
• Mezen worden bij regen nat, zo koelen extra af en zijn dan vatbaarder om ziek te worden.

Al met al helaas een grote kans dat een aantal jonge mezen dit niet overleeft, met als gevolg dat er minder jongen groot gebracht worden of dat gestopt wordt met voeren.

Als de jongen toch met succes worden grootgebracht, dan zullen ze 1 of 2 dagen later dan gebruikelijk uitvliegen.

Kan ik een mislukt nest doorgeven?

Ja op de site van SOVON is een pagina 'nestkast light', na (eventueel registreren) en inloggen kunnen de gegevens invgevuld worden. Mislukte nesten zijn nuttig om door te geven.

Wat gebeurt er als een jonkie dood gaat?

Moedermees zal het dode meesje tegenkomen bij het woelen in het nest en het dode meesje uit de nestkast verwijderen door het gewoon met de snavel op te pakken. Graven en woelen in het nest wordt gedaan om parasieten en opgedroogde poepjes te zoeken en te verwijderen. Als een dood jonkie te groot is, en als verwijderen niet lukt, dan blijft het in de nestkast liggen.

Mag ik mezen met jongen bijvoeren met maden en meelwormen?
Ja. Meelwormen, maden, buffalowormen en mestpieren mogen gevoerd worden.

• Doe ze in een hoog en breed bakje op een droge plek in de schaduw. Het zal een tijdje duren voordat maden en meelwormen ontdekt worden, omdat mezen tijdens het voeren van de jongen geen tijd hebben om uitgebreid in een tuin rond te kijken. Maden en meelwormen zijn te koop in de dierenwinkel en in hengelsportzaken. Oudermezen zullen de kop van meelwormen afbijten voordat ze eventueel aan jonge mezen gevoerd worden.
• Tip van een nestkastbezitter: gooi (als de jongen mezen 14 dagen of ouder zijn) een lepel dode meelwormen in de nestkast naast de jongen. De oudermezen zullen ze vinden en voeren aan de jongen of zelf opeten.

Vragen in 2020:

Waarom komt er geen mezennest in mijn nestkast van 9 bij 9 cm?

De binnenmaten van de nestkast, bijvoorbeeld 9 bij 9 cm is erg klein, deze nestkast wordt als relatie geschenk aangeboden, inclusief een fles wijn. Zoals op de eerste foto te zien is, past een koolmees net in de nestkast. Er is geen plek voor 9 tot 11 jonge mezen en 1 ouder mees. Als mezen de nestkast toch kiezen, dan zal er een nest tot 7 jongen groot gebracht kunnen worden denk ik.
De nestkast op de tweede foto is 11 bij 13,4 cm (1,8 maal groter).
In 2021 had ik de 1e melding van koolmezen in een wijnfles nestkast, 7 meesjes zijn geboren op 22 april 2021.

Te kleine nestkast, 9 bij 9 cm binnenmaat	Goede nestkast, 11 bij 13,4 cm binnenmaat

Een caravan nestkast is veel te laag. Afmetingen: 28 x 17 x 18 cm, niet kopen voor koolmezen!!

Hoe jaag ik katten bij de nestkast weg op een diervriendelijk manier?

Mijn remedie tegen katten is een plastic (injectie) spuit van 60 ml, die gevuld met water klaar ligt om katten nat te spuiten als ze in de buurt van mijn nestkast zitten. Dit werkt zo goed, dat een kat na een tijdje al weg rent, als je alleen maar zwaait met de spuit.
Mijn injectiespuit haalt een afstand van een meter of 4.

Vragen in 2019:

Wat doet een mees als eieren niet uitkomen?
De normale broedduur is 13 dagen, de mees zal een aantal dagen of weken doorbroeden en het nest uiteindelijk verlaten of nieuwe eieren leggen. Een mees kan hele eieren niet uit een nestkast verwijderen en zal ze zelf niet kapot maken. Eieren verouderen, worden zwakker en kunnen spontaan kapot gaan.
Bij eerdere meldingen in 2013 en 2016 stopte een mees respectievelijk na 30 en 28 dagen met broeden op eieren die niet uitkwamen.
In 2016 broedde een mees in mijn nestkast 32 dagen op 11 eieren die niet uitkwamen, vervolgens zijn er 6 nieuwe eieren gelegd tussen 8 overgebleven eieren. Die nieuwe eieren zijn met succes uitgekomen en 6 mezen zijn uitgevlogen. Zie 'verslag 2016'.

Hoe snel groeien koolmezen?
Bij de geboorte zal een koolmees bijna 2 gram wegen en 15 dagen later 18 gram. Een groei van meer dan een gram per dag. Tot de dag van uitvliegen zal het gewicht niet zo veel meer toenemen.
Zie het overzicht groei van koolmezen.

Er is organisch nestmateriaal van cacao vezels en jute, is het verstandig dit te kopen voor de mezen om in hun nest te gebruiken?
Nee, dit is gevaarlijk nestmateriaal waar in diverse gevallen jonge meesjes in verstrikt raakten (en dus vergroeiingen kregen of doodgingen).

Waarom zitten gaten in nestkastjes altijd precies in het midden?
Worden de nestkasten niet betrokken wanneer het gat niet precies in het midden zit?
Nestkasten worden door mensen gemaakt, ik denk dat die het mooier vinden als een vlieggat in het midden zit.
Eigenlijk maak de plek van het vlieggat niet zoveel uit, in het midden is wel handig voor uit de nestkast springen / half vliegen van een mees, zodat er ruimte is voor de vleugels.
De hoogte van het vlieggat is wel van belang.

Broeden vogels ook in nestkasten die geschilderd zijn in een opvallende kleur, bijvoorbeeld knalgeel?
Mezen zullen ook in knal gele nestkasten gaan broeden als de kast de juiste maten heeft.
Mezen broeden zelfs in plastic nestkasten van NS treinborden.
Deze nestkasten zijn nog te koop, zie www.mariandessingshop.nl

• als het een schoon nest is, kan er een nieuw nest bovenop gemaakt worden, met eventueel een beetje nieuw nestmateriaal,
• een nestkast kan voor de start van het broeden schoongemaakt worden door de mezen, als het niet te vies geworden is. Ze verwijderen dan inderdaad zelf nestmateriaal,
• schoonmaken van een leeg gemaakte kast in februari is ook nodig, omdat mezen er in slapen en uitwerpselen achter laten. Opgedroogde mezen poepjes verwijderen mezen zelf,
• een nest waar dode mezen in achtergebleven zijn, of dat door ongedierte bevolkt wordt, zal niet meer als nest gebruikt worden.

Meest gestelde vragen:

• Kan ik een nest na uitvliegen laten zitten voor eventueel hergebruik?
  
• Wat is het effect van lage temperatuur en slecht weer op jonge mezen?
  
• Hoe kan ik een gevonden jong meesje in leven houden?
• Waarom stoppen mezen met het voeren van hun jongen?
• Waarom vliegen mezen tegen of langs het raam?
• Kan ik een camera in een nestkast plaatsen?

Vragen en antwoorden over kool- en pimpelmezen

Wat is het verschil tussen een koolmees en een pimpelmees?
De koolmees heeft een koolzwarte pet, een opvallende zwarte buikstreep, een snavel van 12 mm en grijsachtige vleugels.
De pimpelmees heeft een blauw petje, een zwarte oogstreep, een kortere snavel (8 - 10 mm) en blauwachtige vleugels.

Wat is het verschil tussen een mannetjes en vrouwtjes koolmees?
De buikstreep van een mannetjes koolmees (1e foto) is veel breder dan de buikstreep van het vrouwtje (2e foto).

Wat is het verschil tussen een mannetjes en vrouwtjes pimpelmees?
Het verschil bij pimpelmezen tussen een mannetje en een vrouwtje is voor mensen niet te zien. Pimpelmezen zien zelf het verschil wél! De blauwe pet van het mannetje straalt vooral van het ultraviolette (UV) licht; voor mensen onzichtbaar maar voor de vogels geldt: hoe meer UV-licht, hoe mooier de man! Zie het artikel: Vrouwtjes pimpelmezen doen meer hun best voor jongen van knappe vaders

Hoe noem je het geluid van een koolmees?
Zingen of fluiten. De koolmees heeft als bijnaam fietspompje en politie-auto.

Kan een koolmees het geluid van andere vogels nabootsen?
Ja, als 2 stellen koolmezen dezelfde nestkast willen bewonen, zullen ze elkaar proberen te verjagen. Een mees kan het geluid van een ekster nabootsen om de concurenten te verjagen of als er gevaar dreigt. (Tijdens mijn nestkast onderzoek heb ik dit diverse keren gehoord.)

Hoeveel mezensoorten zijn er?
Wereldwijd zijn er 53 mezensoorten die behoren tot de familie Paridae (mezen) en 38 soorten die behoren tot de meesachtigen.
De Europese mezen zijn: koolmees, pimpelmees, kuifmees, glanskopmees, zwartkopmees, zwarte mees, azuurmees, bruinkopmees en rouwmees.
De Europese meesachtigen zijn: staartmees, baardmannetje en buidelmees.
Zie: informatie over mezen

Welke vijanden hebben de mezen?
Kat, sperwer, bosuil en marter verschalken graag een mees. Jonge mezen zijn niet veilig voor de ekster, de specht en de Vlaamse gaai. Ook muizen en eekhoorns kunnen veel schade aanrichten in nestkasten.

Hoe oud worden mezen?
Ongeveer 10 procent van de jonge mezen wordt 1 jaar of ouder.
In december 2000 is tijdens een avondcontrole op Vlieland bepaald hoe oud de mezen waren:
- 43% was jonger dan 1 jaar
- 24% tussen 1 en 2 jaar
- 23% tussen 2 en 3 jaar
- 6 % tussen 3 en 4 jaar
- 4% tussen 4 en 5 jaar
- 0.25% tussen 6 en 7 jaar.

(De maximumleeftijd van een koolmees op Vlieland is 9 jaar.
De maximum leeftijd voor de koolmees wereldwijd wordt geschat op 15 jaar.)

Hoeveel weegt een koolmees?
Ongeveer 18 gram zie het artikel Biometrische gegevens van de koolmees.

Eten mezen eikenprocessierupsen
Ja,  jonge eikenprocessierupsen worden gegeten door kool- en pimpelmezen. De mezen nog dan geen last van de brandharen van de rups. Pas in een later stadium ontwikkelen de rupsen de irriterende brandharen en zullen ze niet meer door mezen gegeten worden.

Waarom vliegen mezen tegen of langs het raam?
De mees ziet in het glas het spiegelbeeld van zichzelf. De mees denkt een concurrent te zien en wil deze verjagen. De spiegeling moet verwijderd worden.
Oplossing is tijdelijk afpakken van de ramen (buiten) met

• Zelfklevende (statische) plakfolie/glasfolie. Met water met een beetje afwasmiddel kan de folie tijdelijk op een raam geplakt worden.
  Plakfolie/glasfolie is onder ander in bouwmarkten te koop. (Raam goedschoon maken)
  
• Een minder handige oplossing is keukenfolie, een reep papier, plastic of karton plaatsen.

Verder is het een kwestie van afwachten.
- Mogelijk snapt de mees na een tijdje dat het glas een spiegelbeeld is
- Als de mees toch nog tijd heeft te starten met een nest, heeft hij/zij geen tijd meer om te vechten tegen het spiegelbeeld.

Hoe verjaag ik een 'ijdele mees' die zichzelf bekijkt in de spiegel van een auto?
Dat is geen ijdelheid. De koolmees ziet zijn spiegelbeeld als een indringer in zijn territorium en kan zelfs agressief gedrag vertonen tegen deze indringer. Als het spiegelend oppervlak afgedekt wordt kan de heethoofd weer bekoelen. Zie vorige antwoord.

Zal ik een tweede nestkast ophangen als koolmezen en pimpelmezen éénzelfde nestkast willen?
Nee.
Dit is een bekend verschijnsel. Als er een extra nestkast opgehangen wordt, dan is de kans groot dat de koolmees beide nestkasten gaat verdedigen. Ook al past de koolmees niet in een pimpelmezenkast. Met als gevolg dat beide nestkasten leeg blijven, omdat de koolmees dan niet aan een eigen nest begint.
In 2014 had ik precies hetzelfde: koolmees sliep in de nestkast en een pimpelmees stel bezocht de nestkast af en toe. Ik deed er verder niets aan. Ik had gewoon een koolmees in de nestkast, daarna van deze mezen nog een 2e nest.

Vragen en antwoorden over de nestkast

Wanneer kan ik een nestkast het beste ophangen?
Hang de nestkast in het najaar op zodat de vogels de kans hebben deze vroeg te inspecteren. De nestkast wordt vanaf oktober door mezen ook als overnachtingplaats gebruikt.

Moet een nestkast voor mezen een stokje hebben voor het vlieggat?
Nee, een stokje is niet nodig. Mezen kunnen prima een nestkast ingaan en hebben daar geen stokje voor nodig.
Als er wel een stokje onder het vlieggat zit, dan zal de mees weleens op het stokje zitten, voordat de nestkast in gegaan wordt.
Als een nestkast een stokje heeft onder het vlieggat, kun je dit gewoon laten zitten, maar als je een nieuwe nestkast maakt, laat het stokje dan weg.

Is een spiegel in de deksel van een nestkast verstandig?
Nee!
Er worden dit jaar overal nestkasten met spiegel in de deksel aangeboden.
Nu kreeg ik per mail de volgende reactie:
"Het is duidelijk dat een pimpelmees helemaal ondersteboven is van de spiegel in de deksel van de nestkast. De mees vliegt af en aan, hangt ondersteboven in het kastje (ik zie dat aan de staart die naar buiten steekt) en gaat vervolgens op het kastje zitten om te kijken of dáár dan die concurrent zit….? Zouden ze er aan wennen en uiteindelijk gaan nestelen? Of verstoort dit de rust in de kast?"
Daarna heb ik de vraag op het forum van Vara's vroege vogels gezet

met de volgende 2 reacties:

• niet doen.
  Dat dient in ieder geval de vogel niet, in tegendeel zelfs, en is er alleen maar om de nieuwsgierigheid van diegene die meent recht op zicht van het leven in de nestkast te hebben.
  Zo zijn ook vogels weer meer handelswaar geworden en wordt er steeds weer iets nieuws verzonnen om geld uit de beurs te kloppen.
• We hebben zo'n nestkast sinds een jaar of drie op telkens dezelfde plaats op het erf hangen. Omdat het zo'n mooie ruime kast was.
  De eerste twee jaar hing de kast met spiegel er nog in. Sinds najaar 2010 zonder spiegel.
  De eerste twee jaar werd het wel geïnspecteerd, maar werd er niet in gebroed.
  Dit jaar, het eerste voorjaar dat de spiegel er uit is dus, is er een paar Koolmezen in getrokken!
  nb. De kast-met-spiegel was gekocht om de mooie ruime afmetingen. De spiegel is niet door ons gebruikt om in de kast mee te kijken.
  

Mag ik in een nestkast kijken?

Nee, in de Wet natuurbescherming geldend vanaf 17-02-2021 staat dat het verboden is opzettelijk van nature in Nederland in het wild levende vogels opzettelijk te storen.
Zie Wet natuurbescherming - BWBR0037552 (overheid.nl) Artikel 3.1.

Kijken in een mezen-, mussen- of andere nestkast is bij wet verboden.

Er zijn heel veel camera's te koop, daarmee kan ongehinderd in een nestkast gekeken worden.

Mag ik via een observatie nestkasten voor mezen kijken?

Observatiekasten mogen ook helemaal niet als zodanig gebruikt worden. Alleen al het feit dat de kast beweegt door het openen van de klep kan al de oorzaak zijn dat de vogels weg vluchten of niet terug durven komen terwijl er jongen warm gehouden of gevoerd moeten worden.

Zie Wet natuurbescherming - BWBR0037552 (overheid.nl) Artikel 3.1.

Er zijn heel veel camera's te koop, daarmee kan in een nestkast gekeken worden.

Kan ik in de buurt van een nestkast zitten als mezen als er jonge mezen zijn?

Het ligt een beetje aan de mezen zelf. Sommige mezen zijn zo 'bang' dat ze zullen stoppen met voeren als je in de aanvlieg route zit. Ik heb echter van een vogelkenner gehoord dat hij een mezennest zag in een dierentuin. Dit nest zat in een holte in een van het buitenverblijf van een dierentuinbeest. De mees slalomde met voeren gewoon om de bezoekers heen!

Ikzelf stoor mijn mezen zo min mogelijk. Ik heb wel de ervaring dat ik rustig kan grasmaaien onder de mezenkast en dat ze zich daar niet aan storen. Ook zit ik weleens in de tuin op 4 meter afstand, wat geen invloed heeft op het voeren van de jongen.

Als mezen 3 dagen oud zijn worden ze ongeveer 30 keer per uur gevoerd, dit kan oplopen op tot 60 keer per uur als de mezen 10 dagen of ouder zijn.

Je kunt het ook zelf uitproberen:
- kijk bij je eigen mezen een kwartier van binnen uit hoe vaak gevoerd wordt
- ga dan op de gewenste plek zitten en tel nog een kwartier.
- als de voerfrequentie laag wordt of stil valt, dan zijn de mezen niet blij met de aanwezigheid! Als je dan langer dan een uur blijft zitten, kun je er vrij zeker van zijn dat de mezen stoppen met voeren!

Waarom moet een gebruikte nestkast schoongemaakt worden?

• Mezen hebben een voorkeur voor een lege, schone nestkast.
• Als er een oud nest in de nestkast blijft zitten kan dat nest ongedierte aantrekken. Ook een vogel heeft graag een schoon 'huis'.
• Als er water in een nestkast komt, dan zal een oud nest nat worden en gaan schimmelen.
• Een vogel kan vlooien hebben. Als er zwarte spikkels in het vlieggat te zien zijn, dan kunnen dat vlooien zijn. Die vlooien wachten tot er een vogel naar binnen komt om zich in hun verenkleed te nestelen. Vogels hebben een hekel aan vlooien.

Wanneer en hoe moet ik het nestkastje schoonmaken?
De nestkast kan het beste 1 tot 2 dagen na uitvliegen gecontroleerd en eventueel schoongemaakt worden. (Er zitten dan zeker geen verzwakte of halfdode jongen in de nestkast.) Pas op voor vogelvlooien en ander ongedierte! Als je een plastic zak om je hand doet, dan is een nest op een gemakkelijke en hygiënische manier te verwijderen.

Als een nest er schoon uitziet, kan het na een maand verwijderd worden. Sommigen mezen gebruiken juist hun eigen nest een 2e maal.

Als de nestkast gemakkelijk te verwijderen is, doe dan het volgende:
- Haal het nest uit de nestkast.
- Maak de nestkast daarna schoon met heet water.
- Laat de nestkast eventueel een dag drogen en hang deze weer op

Als de nestkast niet gemakkelijk te verwijderen is, doe dan het volgende:
- Haal het nest uit de nestkast en probeer zoveel mogelijk takjes en mos te verwijderen. Als er een mogelijkheid is de nestkast 'uit te stofzuigen' dan is dat ook een mogelijkheid om ongedierte te verwijderen.

Omdat mezen in de winter vaak in de nestkast slapen en de nodige uitwerpselen produceren, is het verstandig de nestkast half maart te controleren en zonodig nogmaals schoon te maken.

Waar moet ik op letten bij het kopen van een nestkast?
De maten van de nestkast en de houtsoort moeten correct zijn (zie volgende vragen en antwoorden).
De nestkasten in tuincentra en winkels voldoen niet altijd aan de eisen. Veel nestkasten zijn te klein en hebben alleen sierwaarde (zijn van blik, dun hout of gevlochten riet).
Uiteraard zijn er voor de oplettende koper ook goede nestkasten te koop!

Aan welke eisen moet een nestkast voldoen?

• degelijke constructie
• stevig, dik hout (minimaal 18 mm)
• correcte binnnemaat bodem (11 bij 13,4 cm of 12 bij 12 cm)
• geadviseerde afstand van het vlieggat tot de bodem van de nestkast (ongeveer 19 cm)
• weinig kieren
• makkelijk schoon te maken
• stevige ophanging
• de juiste invliegopening (voor koolmezen 32 mm)

Tips voor het ophangen van een nestkast.

• Maak twee haakjes (of oogjes) aan de kast om hem op te kunnen hangen of maak gebruik van een ophanglat.
• Mezen tikken nog al eens in de nestkast om te testen of de nestkast stevig is. Dit kan doorklinken in het huis. Als tussen de nestkast en de muur een stukje rubber geplaatst wordt, zal het tikken minder doorklinken.
• Een nestkast mag niet in de volle zon en regen hangen. Hang de invliegopening daarom het liefst in oostelijke richting. Als deze richting niet mogelijk is, hang de nestkast dan toch op. Vogels bepalen zelf wel of ze een nestkast aantrekkelijk vinden.
  Als een nestkast onder een overkapping, dakrand of carport gehangen wordt, is er minder kans op inregenen en opwarming door direct zonlicht. De richting van de vliegopening in dan niet van belang.
• Zorg er voor dat de nestkast op een rustige plaats hangt waar de vogel niet gestoord wordt.
• Hang een nestkast op minimaal 1.8 meter hoogte zodat katten er niet bij kunnen. Een kattengordel om een boomstam voorkomt dat poes in de boom klimt.
• Het territorium van de koolmees is 15 meter rondom de nestkast. Hang een volgende nestkast voor mezen bij voorkeur op 30 meter afstand van een andere nestkast. (Bron: Nestkasthandleiding.)
  Zie ook de volgende vraag Moet ik echt 30 meter tussen nestkasten aanhouden?
  
• Voor huiszwaluwen, huismussen en gierzwaluwen (echte koloniebroeders) kunnen meerdere kasten naast elkaar gehangen worden.
• Hang een nestkast in het najaar op. Vogels kunnen alvast wennen aan de kast en hem gebruiken als schuil- en overnachtingplaats.
• Zorg voor een vrije aanvliegroute zonder takken en bladeren voor de invliegopening.
• Stop geen materialen zoals stro of zaagsel in het nestkastje

Moet ik echt 30 meter tussen nestkasten aanhouden?
Als mezennestkasten dicht bij elkaar hangen, zeker als je vanuit de ene nestkast de andere kunt zien, dan kan het volgende gebeuren:
- 2 stel mezen verknoeien veel tijd aan het 'elkaar wegjagen' bij de 2 nestkasten
- 1 stel mezen verdedigt beide nestkasten
Het resultaat is dan dat ze geen tijd meer hebben daadwerkelijk te gaan broeden.

Hangt 1 nestkast bijvoorbeeld voor het huis en de andere achter het huis, op 12 meter hemelsbrede afstand, dan kan er best in beide nestkasten gebroed worden.
Uiteraard zijn niet alle mezen hetzelfde en zullen sommigen elkaar beter tolereren dan anderen.
Ook tolereren koolmezen en pimpelmezen elkaar meer dan echte soortgenoten.

Wat zijn de maten voor een mezennestkast?
De binnenmaten (in centimeters) zijn: hoogte * breedte * diepte = 260 * 122 bij 122 mm.
Groter of rechthoekig (110 * 135 mm) mag altijd.
De geadviseerde afstand van de onderkant van het vlieggat tot de bodem van de nestkast is ongeveer 19 cm.
In de bodem van de kast kunnen een paar gaatjes geboord worden voor het geval dat het toch inregent. Zie het artikel over het maken van een nestkast.

Welke houtsoort en houtdikte moet voor een mezennestkast gebruikt worden?
Gebruik bij voorkeur vurenhout met een minimum dikte van 18 mm. Vermijd plaatsoorten (vezelplaat, multiplex e.d.) waarin chemicaliën (vooral lijmen) verwerkt zijn. Zij zijn schadelijk voor vogels en hun jongen.

Hoe groot moet het invlieggat in een koolmees- of pimpelmeeskast zijn?
Voor de koolmees moet het vlieggat een doorsnede van 30 tot 32 mm hebben.
Een pimpelmees is kleiner dan een koolmees en pas door een vlieggat van 27 tot 29 mm. Zie het artikel over het maken van een nestkast.

Hoe hoog moet de mezenkast hangen?
Een mezenkast moet ongeveer 1.80 m of hoger boven de grond hangen. Dan hangt deze buiten het bereik van kinderen en katten.

Naar welke kant moet het vlieggat gehangen worden?
Als het praktisch mogelijk is, altijd de nestkast met het vlieggat naar het oosten hangen. De nestkast wordt dan door de boom beschermd tegen regen en wind die meestal uit westelijke richting komen.

Mag ik een nestkastje verhangen nadat dit (al een week) druk bezocht wordt door een mees?
Dat kan wel maar is niet verstandig. Het is strafbaar een vogelnest te verstoren.
Als het noodzakelijk is een nestkast te verplaatsen, verplaats de nestkast dan zo min mogelijk en hang de nestkast met de invliegopening in dezelfde richting.

Komen er ook andere vogels in een nestkast voor mezen
De ringmus is ongeveer even groot als de koolmees en kan de nestkast gaan bewonen. Een zeldzamere concurrent van de koolmees is de bonte vliegenvanger.

Broeden mezen in andere ruimtes dan een nestkast?
Ja, in het overzicht 'vreemde nesten van mezen' staan foto's van mezen bijvoorbeeld in een omgekeerde aardenwerken bloempot, kruik, brievenbus, asbak, poot van een barbecue, vlinderkast, compostbak, stapel brandhout voor een paasvuur, ladenkast, waterpomp, melkkruik, zonwering en een holte in een boom

Hoe ziet een mussen nestkast eruit?

De mussen nestelen graag bij elkaar in de buurt. Door een mussenvilla op te hangen, kunnen 3 stellen mussen naast elkaar broeden in 3 aparte compartimenten, met één vliegopening aan elke zijkant en één aan de voorkant. De afmetingen van de villa zijn 40 x 18 x 30 cm. Zie www.vivara.nl - rubriek nestkasten

Hoe ziet een mussennest in een mezenkast er uit?

De nestkast is tot net onder de opening van het vlieggat gevuld met takjes.

Waarom komen er geen mezen in mijn nestkast?
Controleer of een van de volgende omstandigheden/situaties van toepassing is en probeer ze te verhelpen:

• Er is overvloed aan nestmogelijkheid, ook de buren hebben nestkastjes hangen. Een mezenpaartje houdt ook andere nestkasten in de buurt vrij van concurrenten maar gebruikt die nestkast wel eens als slaapplaats
• De nestkast heeft een te klein bodemoppervlak, of heeft een te klein of te laag invlieggat.
• Er zijn te weinig geschikte tuinen, bomen of struiken in de omgeving. Met andere woorden: er is gebrek aan voedsel.
• De nestkast hangt ongunstig. De nestkast verhangen kan tot succes leiden.
• De nestkast is niet schoon van binnen.
• Er is een hommelnest in de nestkast.
• Er zijn te veel natuurlijke vijanden van de mezen in de buurt.

Vragen en antwoorden over een camera in een nestkast

Kan ik een camera in een nestkast plaatsen?
Ja, met een eenvoudige camera van Conrad is onderstaande afbeelding op een computer gemaakt.
Plaats een camera tussen september en februari in de nestkast, dus voordat de mezen beginnen met nestbouw.
Zie artikel: camera in nestkast voor technische specificaties.

Bedenk wel dat de helft van de mezen die starten met een nest succesvol zijn (waarbij 80% van de jongen uitvliegt). In de andere helft van de gevallen gaat het mis in de 50 dagen tussen nestbouw en uitvliegen. Als het mis gaat is veel te volgen met de camera. Ook niet de leuke dingen!
Mezen kunnen om allerlei redenen stoppen met voeren van de jongen. Zie de vraag Waarom stoppen mezen met het voeren van hun jongen? Omdat alles te volgen is met de camera, zijn de 'niet leuke beelden' ook te zien.

Vanmorgen zag ik geen eitjes via een camera, nu ineens waren er 5 eitjes, kan dat?
Mezen zijn heel goed in het bedekken en dus verstoppen van eieren. De bedekking wordt 's avonds weggehaald, zodat de mees 's nachts al op de eieren zit. Het eerste ei komt dan als eerste uit en de eieren komen op deze manier niet tegelijk uit. Tussen het 1e en laatste mezenjong zit soms wel 2 dagen. De 5 eieren zijn 'per ongeluk' zichtbaar, omdat ze nog niet opnieuw bedekt waren, of de mees vind het genoeg eieren om te gaan broeden.

Waarom zit een mees zit vaak met de kop/snavel in het nest?
Moedermees is op zoek naar ongedierte en andere dingen die niet in een nest thuishoren. Bijvoorbeeld achtergebleven eierschillen, uitwerpselen (hoewel die normaliter meegenomen worden) en dode jonkies.

Vragen en antwoorden over de nestbouw

Als een mees begin maart start met nestbouw, wordt het eerste ei dan al in maart gelegd?
Waarschijnlijk niet, vroeg begonnen wordt met bouwen, dan wordt er langer over gedaan.
Zie: Dagen tussen start nestbouw en datum 1e ei.

Ik heb de mezen een aantal dagen een nestkast in zien gaan met nestmateriaal, maar nu zie ik ze niet meer.
Hoe kan ik zien of de nestkast nog gebruikt wordt?
In de periode dat de eieren gelegd worden en ook als er gebroed wordt, zijn mezen niet vaak te zien. Om er achter te komen of de nestkast nog bewoond wordt, kan de nestkast tussen 19 en 20 uur geobserveerd worden. Het vrouwtje zal rond die tijd de nestkast ingaan om te gaan slapen. Vaak zit het mannetje nog een tijdje te zingen in de buurt van de nestkast.

Hoe ziet een koolmezennest eruit?
Een koolmezennest bestaat uit 3 lagen: Eerst een laag takjes, daar bovenop een laag mos en als afwerking nog zachter materiaal, zoals haren en wollen draadjes.
Zie de foto van een koolmezennest.

Hoe vaak wordt in één jaar een 2e nest gemaakt door mezen?
Gewoonlijk zal 10% van de mezen een 2e nest beginnen. In 2010 zal dit aantal aanzienlijk hoger liggen, omdat door het koude voorjaar extreem veel nesten niet succesvol zijn.

Als mezen vroeg zijn met uitvliegen is er meer kans op een tweede nest.
Zal ik het nest wel of niet verwijderen?
Als alle mezen uitgevlogen zijn en het nest er schoon uitziet, dan kan het nest blijven zitten. Als er geen 2e nest komt, dan is het verstandig het nest na een maand alsnog te verwijderen.
Bij nesten met dode mezen en ongedierte het nest altijd verwijderen.
In 2013 had ik (bij uitzondering) een schoon nest laten zitten en ik had een 2e nest met mezen!

Vragen en antwoorden over de broedtijd

Waarom stopt een mees met broeden?

• Als één van de ouder mezen doodgegaan is, zal gestopt worden met broeden, uiteraard zeker als het vrouwtje doodgegaan is.
• Een nestkast van dun hout of steen isoleert slecht. Bij koud weer kan dit leiden tot zieke vogels.
• Als er in de omgeving gif gespoten is, dan kan dat dodelijk zijn voor de ouders.
• Er kan ongedierte in de nestkast zitten (bijvoorbeeld vlooien, hommel- of wespennest).
• Als 2 stel mezen dezelfde nestkast willen, dan kan de broedende mees alsnog verjaagd worden.
• Een broedende mees kan door een concurrerende vogel, bijvoorbeeld de Bonte Vliegenvanger, verjaagd worden. Deze vogel komt redelijk laat vanuit Afrika terug in Nederland. Veel nestkasten zijn dan al bezet.
• Mezen kunnen het te koud vinden en de nestkast verlaten.

Er wordt niet gebroed op de eieren in de nestkast, zal ik ze weghalen of niet?
Als er 8 of meer eieren in de nestkast liggen en er er geen eieren bijkomen, dan zijn ze na een week niet meer levensvatbaar. Ik zou dan het complete nest verwijderen.
Als er eieren worden gelegd dan worden deze tussendoor ook dagelijks even bebroed: een soort part-time broeden. Als een nest uit 8 eieren bestaat, voordat de vogel gaat broeden, dan is het eerst gelegde ei al minstens een week oud. In het ei zitten zeer veel cellen die langzaam sterven. Door iedere dag het ei gedurende korte tijd op te warmen kunnen veel cellen zich splitsen en blijft de hoeveelheid actieve cellen op niveau. De temperatuur is weliswaar niet zo hoog als bij het echte broeden, maar toch nog altijd zo’n 30-35 graden. Op deze wijze worden de eieren als het ware levend gehouden in de koude periode voor het broeden. Dit part-time broeden gebeurt in de na-nacht gedurende een paar uur en wordt gevolgd door het leggen van een volgend ei in de ochtend. (Bron: www.beleefdelente.nl).

Wanneer gaan mezen broeden?
Mezen beginnen met broeden als bijna alle eieren gelegd zijn. Daardoor worden de jongen met een tijdsverschil van 1 tot 2 dagen geboren en hebben zij elk evenveel kans op overleven. (Zie volgende vraag.)

Waarom gaat een mees niet broeden als het eerste ei gelegd is?
Als een mees direct zou gaan broeden als het eerste ei gelegd wordt, dan is er te veel verschil in leeftijd tussen de jonge mezen. De laatst geboren mees zouden dan veel minder kans hebben dan de eerst geboren mees. In de periode dat het vrouwtje eitjes legt heeft ze extra energie nodig. Zij besteedt dan ook meer tijd aan het zoeken naar voedsel. Broeden én voedsel zoeken kunnen niet samen gaan. Een koolmezenei weegt 1,3 tot 2,3 gram. Dat is ongeveer 10 procent van het gewicht van de mees.

Hoeveel eieren leggen de mezen?
De koolmees legt 8 tot 11 eieren, de pimpelmees 7 tot 14. Beide mezensoorten leggen 1 ei per dag. In de periode dat er eieren gelegd worden, wordt de nestkast door de mezen overdag weinig bezocht. Als de eieren niet te zien zijn, zijn ze hoogst waarschijnlijk bedekt door nestmateriaal.

Wat doet een mees als eieren niet uitkomen?
De normale broedduur is 13 dagen, de mees zal een aantal dagen of weken doorbroeden en het nest uiteindelijk verlaten.
Bij eerdere meldingen in 2013 en 2016 stopte een mees respectievelijk na 30 en 28 dagen met broeden op eieren die niet uitkwamen.
In 2016 broedde een mees in mijn nestkast 32 dagen op eieren die niet uitkwamen, vervolgens zijn er 6 nieuwe eieren gelegd. Die zijn met succes uitgekomen en 6 mezen zijn uitgevlogen. Zie 'verslag 2016'.

Kan een mees broeden op een leeg nest?
Ja!
Uit melding van een mees in een nestkast met camera (2013) bleek de mees 'te broeden' in een leeg nest, die mees is op de 33e broeddag zelf gestopt met broeden en heeft de nestkast verlaten.

Hoe lang is de broedduur van mezen?
De totale broedduur vanaf het betrekken van de nestkast tot het uitvliegen van de jongen is ongeveer 50 dagen.

• Het bouwen van het nest neemt 7 tot 10 dagen in beslag. Mezen vliegen vooral 's morgen af en aan met mos.
• Daarna wordt over een periode van 8 tot 14 dagen de eieren gelegd. Mezen zijn dan bijna niet in de buurt van de nestkast, ze moeten veel tijd besteden aan het zoeken van eten. Eten is nodig om een ei te kunnen maken. Een mezenei weegt 1,3 tot 2,3 gram. Dat is ongeveer 10 procent van het gewicht van de mees.
• Aan het broeden besteedt de mees 12 tot 14 dagen. De nestkast wordt ieder uur een tijdje verlaten.
• Ongeveer 20 dagen na de geboorte vliegen de jongen uit.
  Het is te berekenen wanneer mezen uitvliegen.

Vragen en antwoorden over jonge mezen

Hoe kan ik zien ik dat er jonge mezen zijn, zonder in de nestkast te kijken?
Dat kan door het gedrag van de mezen te observeren:

• gaat het vrouwtje de nestkast in met voedsel in de bek, dan zijn er jonge mezen in het nest
• als de mezen ná acht uur 's avonds voedsel blijven aanbrengen, is dat het bewijs dat er jongen zijn. Als er geen jongen zijn slaapt het vrouwtje rond die tijd.

Bestaat er beschuit met gele muisjes?

Ja, een origineel idee voor de geboorte van koolmezen en pimpelmezen. Helaas niet in de supermarkt te koop. Ze bestaan echt: - De Rooms-katholieke Kerk in Nederland vierde 'geboorte' van de nieuwe paus Benedictus XVI door te trakteren op beschuit met geel/witte muisjes. De muisjes in de pauselijke kleuren werden op 23 april 2005 aangeboden op diverse plekken in het Nederland. - De opening van de 250ste Jumbo-supermarkt werd gevierd met beschuit met geel/witte muisjes.

Wanneer gaan de ogen van jonge mezen open?
Acht dagen na de geboorte gaan de ogen open.

Vanaf wanneer hoor ik mezen piepen?
Negen dagen na de geboorte kun je mezen duidelijk horen piepen buiten de nestkast.

Blijft de moedermees iederen nacht in de nestkast slapen als er jonge mezen zijn?
Nee, vanaf de 16e dag na de geboorte van de mezen is het gebruikelijk dat moedermees niet in de nestkast slaapt.

Wat is het effect van lage temperatuur en slecht weer op jonge mezen?
Een koude maand (mei 2017), heeft de volgende gevolgen:

• Jonge mezen moeten vaker 'bijgewarmd' worden door de vrouwtjes mees. De vrouwtjes mees kan dan geen voer zoeken.
• Rupsen groeien minder hard dan bij warm weer.
• Vlinders zullen bij koud weer minder eieren leggen.
• Rupsen kruipen weg en kunnen minder goed door de mezen gevonden worden.
• Mezen worden bij regen nat, zo koelen extra af en zijn dan vatbaarder om ziek te worden.

Al met al helaas een grote kans dat een aantal jonge mezen dit niet overleeft, met als gevolg dat er minder jongen groot gebracht worden of dat gestopt wordt met voeren.

Als de jongen toch met succes worden grootgebracht, dan zullen ze 1 of 2 dagen later dan gebruikelijk uitvliegen.

Kan ik de mezen dan helpen als het erg koud en nat is?
Helaas kun je weinig tot niets doen. Jonge mezen krijgen in het begin hele kleine insecten, rupsjes en spinnetjes maar die zijn er te weinig door de kou.

Hoeveel gram rupsen wordt naar het nest gebracht tijdens grootbrengen van jongen mezen?
Voor metingen uit 2005 met een nest met 8 jonge Mezen een schatting:
Van dag 1 tot dag 7 werden 2200 bezoeken van koolmezen geteld, 0.05 gram per rups is 2200 * 0.05 = 110 gram.
Van dag 8 t/m dag 20 werden 9500 bezoeken van koolmezen geteld, 0.1 gram per rups is 9500 * 0.1 = 950 gram.
Totaal 110 + 950 = 1060 gram voor 8 mezen, dit is 133 gram per mees.

Mag ik mezen met jongen bijvoeren met maden en meelwormen?
Ja. Meelwormen en maden mogen gevoerd worden.

• Doe ze in een hoog en breed bakje op een droge plek in de schaduw. Het zal een tijdje duren voordat maden en meelwormen ontdekt worden, omdat mezen tijdens het voeren van de jongen geen tijd hebben om uitgebreid in een tuin rond te kijken. Maden en meelwormen zijn te koop in de dierenwinkel en in hengelsportzaken. Oudermezen zullen de kop van meelwormen afbijten voordat ze eventueel aan jonge mezen gevoerd worden.
• Tip van een nestkastbezitter: gooi (als de jongen mezen 14 dagen of ouder zijn) een lepel dode meelwormen in de nestkast naast de jongen. De oudermezen zullen ze vinden en voeren aan de jongen of zelf opeten.

Vragen en antwoorden over uitvliegen van mezen

Wanneer verlaten jonge mezen de nestkast?
Bij daglicht tussen 6 en 22 uur. In het overzicht 'Uitvliegen van mezen' is het verslag te lezen van bijna 397 meldingen die gedaan werden over de tijdstippen dat mezen uitvliegen. Tot en met 2011 waren dit de tijden:
- 13 % vóór 8 uur,
- 34 % tussen 8 en 10 uur,
- 21 % tussen 10 en 12 uur
- 32 % na 12 uur.

Heeft u mezen zien uitvliegen?
Noteer: datum, tijd, soort en aantal mezen en vul deze gegevens in via het uitvliegformulier.
De gegevens worden direct in het overzicht 'Uitvliegen van mezen' opgenomen.

Hoe gaat uitvliegen in z'n werk?
De mezen oefenen - voor zo ver ze ruimte hebben - met het uitslaan van de vleugels. Na een dag of 17 zijn ze zo sterk dat ze het vlieggat kunnen bereiken, ze gaan steeds vaker naar buiten kijken. Omdat ze altijd honger hebben, worden ze ongeduldig. Ze kijken om de beurt, soms met z'n tweeën tegelijk naar buiten. Op een gegeven moment
- hangt een jong zo ver door het vlieggat, dat deze er 'uitvalt' en weg vliegt of
- een ander jong springt tegen de mees die naar buiten kijkt op zodat deze 'naar buiten valt'.
Als het eerste jong buiten zit wordt het snel door de ouders ontdekt. De ouders roepen de andere mezen, zodat deze de nestkast ook zullen verlaten.
jonge mezen gaan nooit terug de nestkast in. Ze moeten er allemaal uit gaan. Als een mees te vroeg uit een nestkast vliegt of valt, dan wordt deze door een mens terug geplaatst of zal simpelweg dood gaan. Volgens de mezenboeken beginnen de ouders te roepen. Ik zelf heb diverse malen gezien dat de mezen uitvlogen, steeds gingen de ouders pas roepen, nadat de eerste mees de nestkast verlaten had.

Als de jongen het nest verlaten, blijven ze dan weg of komen ze nog terug naar het nest?
Nee, de jongen komen niet meer terug in de nestkast. Het gebeurt wel dat het twee dagen duurt voordat het hele nest jonge mezen de nestkast verlaten heeft.

Slapen de mezen na uitvliegen 's nachts in de nestkast?
Nee, jonge mezen gaan nooit terug de nestkast in. Ze slapen buiten bijvoorbeeld in een klimopplant.

Waar blijven jonge mezen na uitvliegen?
De eerste dagen na uitvliegen bedelen de jongen steeds om voedsel bij de ouders en blijven de ouders in het eigen territorium. Het territorium is dan ruimer dan de tuin, het kan best dat de mezen 500 meter van de nestkast vandaan zijn. Binnen een week kunnen de jonge mezen zelf bladluizen en kleine insecten vangen, maar bedelen ook bij oudermezen. Het maakt dan niet uit of dit eigen ouders of andere ouders zijn. Jonge mezen van verschillende nesten zullen zich dan met elkaar vermengen en verder weg trekken vanaf de geboorteplek.

Hoe kan ik een gevonden jong meesje in leven houden?
Vaak is een oudermees in de buurt. Laat de mees bijvoorkeur zitten. Als de mees toch meegenomen wordt lees dan deze tips:
Mezen kunnen met maden, meelwormen (zonder kop), buffalowormen, mestpieren en stukjes regenworm grootgebracht worden, zie het artikel op deze site over een koolweesje. Voeden kan met een pincet. Eventueel water geven kan met een pipet of spuitje. Groene rupsen proberen te vangen in de tuin is natuurlijk de beste oplossing, maar dat valt nog niet mee...
Tip: bij zonnig weer geeft een groene rups op een boomblad aan de andere kant van het blad een schaduw! Mezen gebruiken deze manier zelf om groene rupsen te vinden.
Er is zelfs een waargebeurd verhaal over meesjes die grootgebracht werden met biefstuktartaar.
Een mees is 22 tot 25 dagen na de geboorte groot genoeg om uit te vliegen. Laat het 'weesje' bij voorkeur 's ochtends los, bij droog weer.
Naar aanleiding van een reactie van een medewerker van de Vogelbescherming / Zeist (augustus 2011) de volgende aanvulling:
Jonge mezen opvoeden is strafbaar en daarom kunnen jonge mezen die echt niet meer door de ouders verzorgd worden, naar een vogelasiel gebracht worden. Eventueel kan de Dierenambulance in geschakeld worden voor het transport van de mees.

Kan ik een nest na uitvliegen laten zitten voor eventueel hergebruik voor een tweede nest?
Als het nest er goed en schoon uitziet, kan het blijven zitten.
Een nest met ongedierte of dode mezen kun je het beste direct verwijderen.
Verwijder het nest na een maand alsnog uit de nestkast.

Hoe snel wordt een 2e nest gemaakt na uitvliegen?
Als een 2e nest gestart wordt dan is dat tussen 1 en 14 dagen. In 2010 is een stel mezen gesignaleerd die - in een leeggemaakte nestkast - binnen 1 dag opnieuw een nest gemaakt hadden. Er was direct 's nachts een ei in gelegd.

Krijgen koolmezen in één jaar tweemaal jongen in dezelfde nestkast?
Koolmezen broeden niet vaak tweemaal in dezelfde nestkast. Ze zoeken liever een nieuwe kast/nestplek voor een tweede legsel. Een ander stel koolmezen kan dus wél gebruik maken van de schoongemaakte nestkast.

Mag ik een mees die te vroeg uitgevlogen is terug zetten in de nestkast?
Ja dat mag. De mees mag gewoon door het vlieggat in de nestkast terug gezet worden.

Waarom vind ik een aantal dode mezen of eieren in de nestkast?
Als een jonge mees niet brutaal genoeg is en daarom te weinig eten krijgt, dan gaat deze dood. Een dode mees zal indien mogelijk door de oudermees (vrouwtje) verwijderd worden. In 2010 heb ik gezien dat mijn mees een dood jong van 15 dagen oud uit de nestkast verwijderde. Als het niet lukt het dode jongen te verwijderen dan blijft de mees gewoon ergens liggen en trekt de mees de nodige ongedierte aan. In dit geval is de mees gewoon vertrapt door de jonge andere mezen. Als een ei niet uitkomt, dan zakt deze ook een beetje het nest in, het ei zal niet uitkomen maar ook niet kapot gaan. De lichte mezen zullen een ei niet kapot trappen.

Hoe lang blijven de jongen na uitvliegen bij de ouders?
Ongeveer 2 weken, daarna hebben ze voldoende geleerd om zelfstandig verder te leven.

Waarom stoppen mezen met het voeren van hun jongen?

• Als het erg koud en nat is kan er te weinig voedsel zijn.
• Het kan voorkomen dat een van de ouder mezen doodgegaan is. Als het vrouwtje dood gaat voordat de jonge mezen 12 dagen oud zijn, dan is de kans groot dat de jonge mezen door onderkoeling doodgaan. Mezen hebben pas vanaf de 13e dag na de geboorte voldoende veren om zich warm te houden, tot de 13e dag moet de moedermees regelmatig op de jongen zitten om ze warm te houden.
• Als het nest te lang alleen gelaten is, dan zijn de vogels te veel afgekoeld en kunnen ze dood gaan.
  Mezen zullen het nest nooit zonder reden te lang alleen laten. Redenen om het nest te verlaten kunnen zijn:
  - Een kat of andere natuurlijke vijand – aangetrokken door het getjilp van de jongen - die zich te lang in de buurt van het nest ophoudt.
  - Mensen die te dichtbij de nestkast gaan zitten.
  - Spelende kinderen dichtbij een nestkast.
  Van een grasmaaier - die even in de buurt van de nestkast is - trekken de mezen zich niets aan.
  
• Als de nestkast te veel kieren heeft, dan kunnen de jonge vogels door tocht ziek worden.
• Als er te weinig jongen geboren zijn (bijvoorbeeld maar 5 uit 10 eieren) dan is het mogelijk dat een mees haar kroost te klein vindt en het nest verlaat.
• Er kan ongedierte in de nestkast zitten (bijvoorbeeld vlooien, wespennest).
• Als de nestkast te veel in de volle zon hangt, kan het voor de jongen té warm worden.
• Als jonge mezen te veel verkeerd of slecht voedsel krijgen, bijvoorbeeld (beschimmelde) pinda's en brood dan zullen ze ziek worden of uitdrogen.
  Mezen kunnen uitdrogen van brood, omdat daar bijna geen vocht in zit.
  Pinda's zijn altijd slecht voor jonge mezen. De maag van jonge mezen is niet ingesteld op het verteren van pinda's.
• Als er in de omgeving gif gespoten is, dan kan dat dodelijk zijn voor de ouders.
• Een nestkast van dun hout of steen isoleert slecht. Bij koud weer kan dit leiden tot zieke vogels.

Vragen en antwoorden over bijvoeren vogels in de broedtijd

• Doe ze in een hoog en breed bakje op een droge plek in de schaduw. Het zal een tijdje duren voordat maden en meelwormen ontdekt worden, omdat mezen tijdens het voeren van de jongen geen tijd hebben om uitgebreid in een tuin rond te kijken. Maden en meelwormen zijn te koop in de dierenwinkel en in hengelsportzaken. Oudermezen zullen de kop van meelwormen afbijten voordat ze eventueel aan jonge mezen gevoerd worden.
• Tip van een nestkastbezitter: gooi een lepel dode meelwormen in de nestkast naast de jongen. De oudermezen zullen ze vinden en voeren aan de jongen of zelf opeten.

Mag ik mezen in mei, juni en juli bijvoeren met pinda's, vogelzaad en brood?
Liever niet. Een doodsoorzaak van jonge vogels is mogelijk het doorvoeren met zaad, pinda's en brood in het voorjaar. Het voedsel op de voederplank vinden de mezenouders wel makkelijk. Zij kunnen dus zaadjes, pinda's en brood voeren aan de jongen, maar jonge vogels kunnen deze zaden en pinda's niet goed verteren. Jonge mezen kunnen beter bladluizen, rupsen en insecten eten.
(Volgens de vogelbescherming mogen mezen het hele jaar door bijgevoerd worden. Hierover zijn de meningen verdeeld!)

Vragen en antwoorden over vogels voeren

Wanneer mag ik vogels voeren?
Van september tot eind maart mogen de mezen, mussen en andere vogels gevoerd worden. Mezenbollen, pindanetjes en voersilo's kunnen opgehangen worden. Als gebruik gemaakt wordt van een vogelhuisje of voerplank, verwijder dan dagelijks de vogeluitwerpselen. Zo wordt verspreiding van ziektes voorkomen. Zie volgende vraag.

Wat is beter een pindanetje of een pindasilo?
Volgens deskundigen is een pindasilo beter. Vogels kunnen daar alleen kleine stukjes pinda's uit halen. Zo is er minder kans dat de vogels stikken. Het nadeel van pindanetjes is dat ze soms door een kauw, ekster of Vlaamse gaai kapot getrokken worden.

Mogen vogels gewone ongezouten pinda's eten?
Ja, als alternatief kunnen de gebakken geschilde ongezouten pinda's die door 'gewone mensen' gegeten worden in een pinda silo gedaan worden.
Naar mijn mening vinden de mezen die pinda's lekkerder dan pinda's in schil.
Prijs: 1 kilogram pinda's voor vogels bij de bekendste leverancier van vogelvoer: 5,99 euro
1 kilogram ongezouten pinda's voor mensen (4 zakken van 250 gram) bij de goedkoopste supermarkt: 3,96 euro!

Bij Vivara is deze raamsilo voor pinda's te koop voor 9.99 euro (prijs in augustus 2011), door middel van de twee zuignappen kan de pindasilo gemakkelijk tegen het raam geplakt worden. Een perfecte manier voor jong en oud om vogels te voeren en te observeren.

Hoe maak ik een vetbol of mezenbol
Zie het artikel maken van vetbollen.

Waarom gaat mijn vetbol kapot?
Als een vetbol in de zon hangt, dan kan het vet gaan smelten. Een deel van het vet wordt vloeibaar. De vetbol kan dan gemakkelijk in stukken breken.  Het restant kan:
- op de grond door de vogels opgegeten worden
- opnieuw gesmolten worden tot een nieuwe, stevige vetbol.

Hoe en wanneer stop ik met voeren van vogels?
Stop in maart geleidelijk met voeren van de vogels. Verminder het aantal voerplaatsen of de hoeveelheid voer per dag. Zo kunnen de vogels er aan wennen elders voer te moeten gaan zoeken.

Als er, ná eind maart, vogelvoer dichtbij een nestkast hangt, dan zullen vele andere vogelsoorten in het territorium van de mogelijk geïnteresseerde mees komen. Dit kan tot gevolg hebben dat de nestkast niet meer bewoond wordt. Koolmezen en pimpelmezen hebben een territorium van ongeveer 15 meter rondom de nestkast, dit is 700 vierkante meter. Hang een tweede nestkast voor een mees bijvoorkeur 30 meter vanaf de eerste nestkast.

Waar kan ik vogelvoer kopen?
Van september tot februari in dierenwinkels, tuincentra, bouwmarkten en supermarkten. Grote verpakkingen van 5 tot 25 kilogram zijn vanzelfsprekend veel goedkoper dan verpakkingen per kilogram. Zie het artikel over groothandel Garvo. Strooivoer wordt zelfs door Turkse Tortels gegeten!

Mogen vogels gewone ongezouten pinda's eten?
Ja, als alternatief kunnen de gebakken geschilde ongezouten pinda's die door 'gewone mensen' gegeten worden in een pinda silo gedaan worden.
Naar mijn mening vinden de mezen die pinda's lekkerder dan pinda's in schil.
Prijs: 1 kilogram pinda's voor vogels bij de bekendste leverancier van vogelvoer: 5,99 euro
1 kilogram ongezouten pinda's voor mensen (4 zakken van 250 gram) bij de goedkoopste supermarkt: 4,36 euro!

Hoe kan ik vogelvoer bewaren?
Bewaar vogelvoer in afgesloten luchtdichte bussen of emmers. In open bussen en zakken kunnen torren komen, deze torretjes zijn 3 mm. Zie je torretjes in je huis of schuur lopen, controleer dan het vogelvoer.

Wat eten merel, zanglijster en spreeuw?
Brood, gewelde krenten en rozijnen, kaasresten (zonder korst), fruit, schillen en klokhuizen van fruit, alle soorten bessen, etensresten (rijst en aardappelen) zonder zout.
Voederplaats: sneeuwvrije plaats op de grond met beschutting vlakbij.

Wat eten mus, vink en groenling?
Bruin brood, onkruidzaden, gemend strooizaad, zonnebloempitten.
Een mengsel van tarwe en maïsgrutten is zeer geschikt voor mussen.
Voederplaats: op de grond, eventueel voedertafel.

Wat eten winterkoning, heggenmus en roodborst?
Universeel voer, meelwormen, broodkruimels, maden en larven, ongekookte havermout en rozijnen.
Voederplaats: een zeer beschutte sneeuwvrije plaats.

Wat eten specht, boomklever en boomkruiper?
Spekzwoerd, vetbollen, pinda's (ongebrand en ongezout), zonnebloempitten, kaas zonder korst.
Voederplaats: vastgemaakt aan een boomstam op een rustige plaats.

Algemene vragen en antwoorden over vogels

Ik heb een dode vogel gevonden met ring om de poot, waar kan ik het ringnummer doorgeven?
Kijk op deze website: www.vogeltrekstation.nl/nl/vogels/ring-gevonden

Welke vogel heeft de minste en de meeste veren?
De robijnkeelkolibrie heeft de minste veren, namelijk 940 stuks.
De fluitzwaan heeft de meeste veren, namelijk 25.216 stuks.
Bron: Geïllustreerde Encyclopedie van de vogels (blz. 36).

Wat eten mezen?
Ongebrande en ongezouten pinda's, strooizaad, zonnebloempitten, vetbollen en kokosnoot.
Voederplaats: voedertafel, voederhuisje of voedsel ophangen in een boom.

Hoe oud kunnen vogels worden?

In onderstaande tabel vindt u de maximum leeftijden van vogels.
Bronnen:
- (1) Geïllustreerde Encyclopedie van de vogels (blz.37)
- (2) Vogelbescherming (ring onderzoek)

In Binas - het 'informatieboek VWO - HAVO voor het onderwijs in de natuurwetenschappen' van uitgeverij Wolters-Noordhoff - staat een overzicht van de leeftijden van vogels. Hierin staat een aantal zeer afwijkende cijfers (de namen van de vogels zijn alfabetisch gerangschikt):

Wat is de maximum vliegsnelheid van diverse vogels?

Bron: Binas 'Informatieboek VWO - HAVO voor het onderwijs in de natuurwetenschappen'.